امام سجاد علیه السّلام بعد از اداء نماز مغرب زیاد مى‏نشست و از خداوند طلب یقین مى‏کرد( بحار الانوار    ج‏1   ص : 614)

در فضیلت حزن

 راوی می گوید (دیلمى) من در آغاز زندگانى و جوانى هر گاه دعاى پیش از نماز شب را میخواندم چون می رسیدم باین جمله از دعا (ى حضرت سجاد علیه السّلام): أللهم ان ذکرت الموت و هول المطلع و الوقوف بین یدیک تغصنى مطعمى و مشربى و أغصنى و أقلقنى (أقلبنى- أقلنى) عن وسادی و منعنى رقادى، خجل و شرمنده می شدم زیرا تمامى این صفات و حالت را در خود نمیدیدم.

پس در خاطرم گذشت و تصمیم گرفتم که راهى براى آن پیدا کنم که دروغ نباشد، و بقلب خود چنین خطور میدادم که: امید است داراى این گونه صفات و حالت بشوم (و از خداى تمنّاى این را داشتم که موفّق شوم تا حالات من موافق مضامین آن شود).

پس چون قدرى از سنین عمرم گذشت و قواى بدنم سست گردید و آثار مرگ هویدا و پدید آمد و ارتعاش بدن مرا عارض گردید و کار بجائى رسید که چون داخل صبح می شدم امید زنده بودن تا شب را نداشتم و چون داخل در شب میشدم امید زنده بودن تا صبح را نداشتم حتى اگر قدمى می گذاشتم امید برداشتن آن را نداشتم و اگر لقمه‏اى در دهان می نهادم امید این که زنده بمانم و فرو ببرم نداشتم.

پس چون چنین شدم توانستم بگویم: إلهی إنى إذا ذکرت الموت و هول المطلع و الوقوف بین یدیک تغصنى مطعمى و مشربى و اغصنى بریقى و أقلقنى عن وسادی و منعنى رقادى و نقص على سهادى و ابتزنى راحة فؤادى إلهی و سیدى و مولاى مخافتک اورثتنى طول الحزن و نحول الجسد و الزمتنى عظیم الغم و ألهم و دوام الکمد و أشغلتنى عن الاهل و المال و الصفد و ترکتنى مسکینا غریبا وحیدا و إن کنت بفناء الاهل و الولد

ما أحسن بدمعة ترقى من آماقى و زفیر یتردد بین صدرى و التراقى یا سیدى فرّ و حزنى ببرد عفوک و نفس غمى و همى ببسط رحمتک و مغفرتک فانى لا آمن إلا بالخوف منک و لا أعز إلا بالذل لک و لا أفوز إلا بالثقة بک و التوکل علیک یا أرحم الراحمین و خیر الغافرین» ( الارشاد ص 560)

سیره و فضایل اخلاقی

ابن اسحق گفته در مدینه خانواده چندى بودند که امورشان در خور احتیاجشان اداره می شد و نمی دانستند از کجا و بوسیله چه شخصى بآنها کمک مى‏شود و چون حضرت سجاد ع شهید شد دانستند شخصى که متکفل امور آنها می شده على بن الحسین علیه السلام  بوده (الارشاد – ص 494)

مقام دعا

حسین بن زید از آن حضرت سجاد علیه السلام روایت کرده است:  هیچ کارى را در سرعت اجابت و وصول بهدف مانند دعا نیافتم زیرا چنان نیست که همیشه اوقات تیر درخواست بنده بمقصود برسد در عین حال باید دست از دعا برنداشت(الارشاد ص 552)

اثر همنشین

عبد اللَّه موسى از جدش روایت کرده مادرم فاطمه بنت الحسین علیه السلام همواره مرا وصیت میکرد حضور دائى بزرگوارم شرفیاب شوم و من هر گاه در خدمت آن جناب مشرف می شدم چون از جا حرکت می کردم و اجازه مرخصى می گرفتم خیر کاملى نصیب من شده بود و دست خالى مراجعت نمی کردم زیرا یا آن حضرت را بیمناک از خدا می یافتم در نتیجه دل من هم از خدا خائف می شد و یا بیان علمى می فرمود بر معلوماتم اضافه می کردید( الارشاد ص 553)

فرازهایی از مناجاتهای امام در صحیفه سجادیه:

- اللهم صلی علی محمد و آل محمدو عجل فرجهم

- پروردگارا ( پیامبر اسلام صلی الله علیه و آله را) بخاطر رنجها و سختی هایی که در راه تو کشید مقام و مرتبه اش را به بالاترین درجات بهشت بالا بر.(دعای 2)

- پروردگارا ( از آن مردم روی زمین که پیروان و تصدیق کنندگان انبیاء اند) از امروز تا روز قیامت بر تمامی پیروان و همسران و فرزندانشان و آنها که تو را اطاعت می کنند درود و رحمت بفرست.( دعای 4)

- پروردگارا ... با ایجاد رابطه با خودت ما را از ترس قطع رابطه با دیگران نجات ده ( دعای 5)

- پروردگارا بر محمد و خاندانش درود بفرست ومصاحبت و همراهی شایسته و نیک با این روز (امروز ) را روزی ما گردان.(دعای 6)

- پروردگارا رنجی که از نوشتن نامه ی اعمال بر عهده ی فرشتگان نویسنده ی اعمال می باشد کم و آسان بگردان ( دعای 6)

- پروردگارا حمد و ستایش مخصوص توست بخاطر نعمت سلامت و تندرستی که همواره از آن بهره مند بوده ام و نیز حمد و ستایش مخصوص توست بعلت بیماری که در جسمم پدید آوردی( دعای 15)

- پروردگارا بر محمد و خاندانش درود فرست و ... کارهای خیر برای مردم را بدست من جاری کن( دعای 20)

- پروردگارا مرا در هنگام گرفتاری به کمک خواستن از غیر خودت گرفتار مساز.(دعای 20)

- پروردگارا انس و الفت با خودت و دوستانت و بندگان فرمانبردارت را به من عطا کن.(دعای 21)

- پروردگارا بر محمد و خاندانش درود فرست و مرا همدم و همنشین ایشان گردان.(دعای 21)

- پروردگارا بر محمد و خاندانش درود فرست و دانستن آنچه درباره ی پدر و مادرم بر من واجب است به من الهام کن ....(دعای 24)

- پروردگارا هرگز بخاطر انجام عمل مستحبی به تو متوسل نمی شوم در حالی که در بسیاری از وظایف واجبت غفلت کرده ام.( دعای 32)

- پروردگارا بر محمد و آل محمد درود فرست و قرآن را در تاریکی و تیرگی شب مونس و همدم ما گردان.(دعای 42)

- پروردگارا به برکت قرآن , تشنگی ما را در گرمای طاقت فرسای قیامت از بین ببرو در روز وحشت هنگام زنده شدنمان بوسیله ی قرآن , لباس ایمنی بر ما بپوشان.(دعا 42)

آمین

اللهم صلی علی محمد و آل محمد و عجل فرجهم

منابع:

- ارشاد القلوب – شیخ مفید -ترجمه ساعدى خراسانى باب ششم و هفتم

- صحیفه سجادیه

- قصص الانبیاء

- بحار الانوار    ج‏1و2